Lợi ích khoa học của giấc ngủ trưa
Theo bà Talar Moukhtarian, trợ lý giáo sư về sức khỏe tâm thần tại Trường Y khoa Warwick (Anh), ngủ trưa từ lâu đã được xem là biện pháp đơn giản nhưng hiệu quả để cải thiện tâm trạng, tăng cường trí nhớ và hiệu suất lao động.
Các nghiên cứu cũng chỉ ra rằng phần lớn mọi người thường cảm thấy mệt mỏi vào đầu giờ chiều, từ 13h đến 16h. Đây không chỉ là hệ quả của bữa trưa no mà còn là biểu hiện của nhịp sinh học tự nhiên. Giấc ngủ ngắn trong giai đoạn này, đặc biệt khi kết hợp tiếp xúc ánh sáng mạnh sau đó, có thể giúp não bộ phục hồi năng lượng mà không ảnh hưởng đến giấc ngủ ban đêm.
Cơ quan Hàng không Vũ trụ Mỹ (NASA) từng chứng minh rằng một giấc ngủ ngắn 26 phút có thể cải thiện hiệu suất công việc lên tới 34% và tăng sự tỉnh táo thêm 54% cho các phi công.
Khi ngủ trưa trở thành “tác nhân gây mệt mỏi”
Mặc dù mang lại nhiều lợi ích, ngủ trưa không phải lúc nào cũng tốt. Bà Moukhtarian nhấn mạnh:
Nếu ngủ quá 30 phút, não bộ dễ rơi vào giấc ngủ sóng chậm, khiến quá trình tỉnh dậy trở nên khó khăn, gây ra hiện tượng “quán tính giấc ngủ” – cảm giác lờ đờ, mất phương hướng có thể kéo dài đến hàng giờ.
Ngủ trưa quá muộn, đặc biệt sau 15h, có thể làm giảm áp lực giấc ngủ ban đêm, khiến người ngủ khó chìm vào giấc đúng giờ và dẫn đến mất ngủ.
Đối với người mắc chứng mất ngủ mãn tính, các chuyên gia còn khuyên nên tránh ngủ trưa hoàn toàn để không làm giảm động lực ngủ vào buổi tối.
Ai cần giấc ngủ ngắn trong ngày?
Ngủ trưa đặc biệt cần thiết đối với:
Người làm việc theo ca: Giấc ngủ ngắn trước ca đêm giúp duy trì sự tỉnh táo và giảm nguy cơ tai nạn.
Vận động viên: Ngủ trưa hỗ trợ phục hồi cơ bắp, cải thiện tốc độ phản ứng và sức bền.
Nhân viên y tế, phi hành đoàn: Những ngành nghề đòi hỏi sự tập trung cao có thể giảm sai sót nhờ giấc ngủ ngắn có kế hoạch.
Tuy nhiên, bà Moukhtarian cũng lưu ý: ngủ trưa chỉ là giải pháp tạm thời, không thể thay thế cho việc ngủ đủ giấc ban đêm.
Bí quyết ngủ trưa đúng cách
Để tận dụng lợi ích và tránh rủi ro, chuyên gia đưa ra khuyến nghị:
Thời gian: 10–20 phút, không quá 30 phút.
Khung giờ: Trước 14h, tránh ngủ quá muộn trong ngày.
Môi trường: Yên tĩnh, mát mẻ, ít ánh sáng. Có thể dùng bịt mắt, tai nghe chống ồn để cải thiện chất lượng giấc ngủ.
Theo dõi tác động cá nhân: Mỗi người có phản ứng khác nhau với giấc ngủ ngắn, vì vậy cần quan sát xem ngủ trưa có giúp cải thiện hay làm gián đoạn giấc ngủ buổi tối.
“Ngủ trưa có thể là công cụ tuyệt vời để nâng cao sự tỉnh táo và hiệu suất nếu được áp dụng hợp lý. Nhưng nếu kéo dài hoặc sai thời điểm, nó lại trở thành nguyên nhân khiến bạn trằn trọc cả đêm,” bà Moukhtarian kết luận.
