1. Chế độ ăn uống ưu tiên các thực phẩm làm mát cơ thể
Vào mùa hè, việc lựa chọn thực phẩm đóng vai trò quan trọng trong việc giúp cơ thể điều hòa nhiệt độ, bù đắp lượng nước và khoáng chất bị mất do nắng nóng. Ưu tiên các thực phẩm có tính mát sẽ giúp cảm thấy dễ chịu và sảng khoái hơn từ bên trong.
Mùa hè với nhiệt độ cao khiến cơ thể dễ mất nước qua mồ hôi, dẫn đến mệt mỏi, uể oải và giảm năng lượng. Các thực phẩm có tính “mát” hay đơn giản là các loại thực phẩm giàu nước, ít calo và dễ tiêu hóa, sẽ giúp:
- Bù nước và điện giải hiệu quả: Chống lại tình trạng mất nước.
- Hạ nhiệt độ cơ thể từ bên trong: Mang lại cảm giác dễ chịu, sảng khoái.
- Hỗ trợ tiêu hóa: Tránh cảm giác nặng bụng, khó tiêu do nóng.
- Cung cấp vitamin và khoáng chất: Bổ sung các vi chất thiết yếu bị hao hụt.
Các loại thực phẩm làm mát cơ thể nên ưu tiên vào mùa hè:
Trái cây nhiều nước:
- Dưa hấu: Chứa tới 92% nước, giàu lycopene chống oxy hóa, giúp giải khát và làm mát nhanh chóng.
- Dưa lưới: Giàu vitamin A, C và hàm lượng nước cao, có vị ngọt thanh mát.
- Các loại trái có múi như cam, bưởi, quýt…: Nguồn vitamin C dồi dào, giúp tăng cường sức đề kháng và có tính giải nhiệt.
- Thanh long: Ít ngọt, nhiều nước, giúp thanh nhiệt và hỗ trợ tiêu hóa.
- Dâu tây, việt quất: Giàu chất chống oxy hóa và vitamin C, có tính mát.
Rau củ quả có tính giải nhiệt:
- Dưa chuột: Chứa hơn 95% nước, là lựa chọn tuyệt vời cho các món salad hoặc ăn trực tiếp để bù nước.
- Bí đao: Có tính hàn, giúp giải nhiệt, lợi tiểu, thường dùng nấu canh hoặc làm nước ép.
- Mướp đắng (khổ qua): Vị đắng đặc trưng nhưng có tác dụng thanh nhiệt, giải độc rất tốt. Có thể dùng làm nước ép hoặc chế biến món ăn.
- Rau má: Giúp thanh nhiệt, giải độc gan, thường được dùng làm nước ép.
- Rau đay, rau mồng tơi: Các loại rau này có tính mát, giúp nhuận tràng, giải nhiệt, thích hợp cho các món canh.
- Rau diếp cá: Có tính mát, giải độc, kháng khuẩn, thường dùng ăn sống hoặc làm nước ép.
Thực phẩm giàu protein nhẹ và dễ tiêu:
- Đậu phụ: Nguồn protein thực vật dồi dào, có tính mát, dễ tiêu, có thể chế biến nhiều món như đậu phụ sốt cà chua, canh đậu phụ.
- Cá trắng (như cá basa, cá diêu hồng): Dễ tiêu hóa hơn thịt đỏ, có thể hấp, nấu canh.
- Thịt gà (phần ức): Luộc hoặc nướng, xé nhỏ làm salad.
2. Tránh đồ uống lạnh và nước có gas
Các đồ uống lạnh hoặc đồ uống có gas có thể khiến cảm thấy mệt mỏi hơn.
Vào mùa hè, nhiều người thường có xu hướng tìm đến những thức uống mát lạnh để giải khát tức thì. Tuy nhiên, các chuyên gia sức khỏe khuyên rằng nên tránh xa nước lạnh hoặc đồ uống có ga vì chúng ảnh hưởng đến quá trình tiêu hóa.
Khi cơ thể đang nóng, đặc biệt là trong cái nóng mùa hè, việc đột ngột nạp vào một lượng lớn đồ uống quá lạnh có thể gây ra hiện tượng co thắt mạch máu trong dạ dày và ruột. Điều này giống như việc dội nước lạnh vào một đường ống đang nóng, có thể gây ra “sốc” cho hệ tiêu hóa.
Nhiệt độ lạnh làm các mạch máu ở niêm mạc dạ dày và ruột co lại, làm giảm lưu lượng máu. Khi lưu lượng máu giảm, quá trình sản xuất các enzyme tiêu hóa cũng bị ảnh hưởng. Điều này dẫn đến việc thức ăn khó tiêu hóa hơn, có thể gây ra cảm giác đầy bụng, khó chịu, thậm chí là đau bụng.
Thay vì làm mát, việc uống nước đá buộc cơ thể phải tốn thêm năng lượng để điều hòa lại nhiệt độ của thức uống xuống bằng thân nhiệt. Điều này có thể khiến cảm thấy mệt mỏi hơn thay vì được làm mát hiệu quả.
Uống đồ quá lạnh có thể gây kích ứng niêm mạc họng, dẫn đến đau họng, ho và dễ bị cảm lạnh hoặc viêm họng, đặc biệt khi hệ miễn dịch đang chịu áp lực từ cái nóng.
Mặc dù nghe có vẻ vô lý nhưng đồ uống quá lạnh có thể không bù nước hiệu quả bằng nước ở nhiệt độ thường hoặc hơi mát. Cơ thể khó hấp thụ nước quá lạnh nhanh chóng và một số đồ uống lạnh có đường hoặc gas còn có thể gây mất nước nhiều hơn.
3. Kiểm soát lượng đường
Mùa hè là mùa của các loại đồ uống giải khát, kem và nhiều món tráng miệng ngọt ngào. Tuy nhiên, việc nạp quá nhiều đường vào cơ thể trong thời điểm này có thể dẫn đến nhiều vấn đề sức khỏe.
Khi tiêu thụ nhiều đường, cơ thể phải làm việc nhiều hơn để chuyển hóa nó. Điều này có thể khiến đi tiểu nhiều hơn, dẫn đến mất nước nhanh chóng. Vòng luẩn quẩn này khiến cơ thể cảm thấy khát liên tục dù đã uống nhiều nước và đường trong máu cũng có thể bị cô đặc, dẫn đến tăng đường huyết.
Đường gây ra sự tăng vọt đột ngột của lượng đường trong máu, sau đó là sự sụt giảm nhanh chóng. Hiện tượng này khiến cơ thể cảm thấy mệt mỏi, thiếu năng lượng và uể oải, đặc biệt khi kết hợp với cái nóng mùa hè.
Gan là cơ quan chính chuyển hóa đường. Lượng đường dư thừa, đặc biệt là fructose, có thể làm tăng gánh nặng cho gan, tích tụ mỡ ở gan và về lâu dài có nguy cơ dẫn đến gan nhiễm mỡ không do rượu.
Tiêu thụ nhiều đường có thể ảnh hưởng đến chức năng của các tế bào bạch cầu, làm giảm khả năng chống lại vi khuẩn và virus của cơ thể. Trong mùa hè, khi cơ thể dễ bị ảnh hưởng bởi nhiệt và mệt mỏi, việc duy trì một hệ miễn dịch khỏe mạnh là rất cần thiết.
Dù là mùa hè, lượng calo từ đường vẫn tích lũy và dễ dẫn đến tăng cân. Về lâu dài, điều này tăng nguy cơ mắc các bệnh mạn tính như đái tháo đường type 2, bệnh tim mạch.
Đường có thể góp phần vào quá trình glycation, làm tổn thương collagen và elastin trong da, khiến da nhanh lão hóa, xuất hiện nếp nhăn và dễ nổi mụn hơn, đặc biệt khi da cũng đang chịu tác động từ ánh nắng mặt trời.
4. Tránh các gia vị nóng
Các loại gia vị nóng có thể kích thích cơ thể sản xuất nhiệt, làm tăng nhẹ nhiệt độ bên trong khiến cơ thể dễ đổ mồ hôi và khó chịu hơn.
Các loại gia vị nóng có thể ảnh hưởng đến nhiệt độ bên trong cơ thể. Các gia vị như ớt, gừng, tỏi, tiêu, quế chứa các hợp chất hoạt tính (capsaicin trong ớt) có tác dụng sinh nhiệt (thermogenic effect). Điều này có nghĩa là chúng kích thích cơ thể sản xuất nhiệt, làm tăng nhẹ nhiệt độ bên trong. Trong thời tiết nóng bức của mùa hè, việc này sẽ khiến cảm thấy nóng hơn, dễ đổ mồ hôi và khó chịu hơn.
Mặc dù đổ mồ hôi là cơ chế tự nhiên để làm mát cơ thể nhưng việc đổ mồ hôi quá nhiều do ăn đồ cay nóng dẫn đến mất nước và điện giải nhanh chóng nếu không được bù đắp kịp thời. Điều này dễ gây ra tình trạng mệt mỏi, chuột rút và thậm chí là say nắng.
Một số người có thể nhạy cảm với gia vị nóng, đặc biệt là vào mùa hè khi hệ tiêu hóa hoạt động kém hiệu quả hơn. Ăn quá nhiều đồ cay nóng có thể gây ra các vấn đề như ợ nóng, trào ngược acid, khó tiêu hoặc tiêu chảy.
Đối với những người có làn da nhạy cảm hoặc dễ nổi mụn, gia vị nóng có thể kích thích tuần hoàn máu và làm trầm trọng thêm tình trạng mẩn đỏ, nổi mụn hoặc các vấn đề viêm da khác.
