Giỏi nhận diện những tín hiệu phi ngôn ngữ
Những đứa trẻ có EQ cao thường được ví như những “thám tử tình cảm”, với khả năng tinh tế trong việc nắm bắt cảm xúc của người khác qua việc quan sát biểu hiện khuôn mặt và ngôn ngữ cơ thể.
Ví dụ minh họa:
Một đứa trẻ có EQ cao có thể phân tích: “Mẹ à, hôm nay con thấy bạn A ít nói hơn mọi khi. Khi con hỏi xem bạn ấy có muốn chơi không, bạn ấy đã từ chối. Con nghĩ rằng có lẽ bạn ấy đang cảm thấy buồn vì một lý do nào đó”.
Để phát triển kỹ năng này cho trẻ, cha mẹ nên dành thời gian trò chuyện với trẻ hàng ngày, thảo luận về những cảm xúc mà trẻ cảm nhận được khi giao tiếp với người khác. Những cuộc trò chuyện này sẽ giúp củng cố khả năng nhận biết cảm xúc của trẻ, tăng cường sự tự tin trong việc hiểu người khác. Cha mẹ có thể hỏi: “Hôm nay, con nghĩ rằng bạn A của con đang cảm thấy như thế nào?”.
Biết thể hiện sự đồng cảm và lòng trắc ẩn
Trẻ em không chỉ có khả năng nhận diện cảm xúc của người khác mà còn thể hiện sự quan tâm sâu sắc và đưa ra đề xuất giúp đỡ.
Hãy lấy một ví dụ minh họa:
Trong một cuộc chơi, một đứa trẻ nhận ra sự buồn rầu của bạn mình sau khi thua cuộc. Đứa trẻ tiếp cận và nói với bạn mình: “Mình thấy bạn đã cố gắng hết sức. Bạn có muốn chơi một trò chơi khác không?”.
– Phương pháp xây dựng kỹ năng này: Phương pháp hiệu quả nhất để dạy con về lòng đồng cảm là cha mẹ phải làm gương cho con mình. Ví dụ, nếu thấy người hàng xóm trông có vẻ không khỏe, họ có thể nói: “Mẹ rất lo lắng cho bà hàng xóm, mẹ sẽ hỏi xem bà ấy có cần giúp đỡ gì không”.
Thoải mái chia sẻ cảm xúc của mình
Trẻ em có khả năng cảm nhận và diễn đạt cảm xúc của mình một cách tinh tế thường rất thành thạo trong việc chia sẻ cảm xúc.
Hãy xem xét những ví dụ sau:
Một đứa trẻ có thể nói, “Con cảm thấy thất vọng vì không thể giải quyết bài toán này,” hoặc “Con rất hạnh phúc vì đã có thể giúp đỡ bạn của mình.” Đây là những biểu hiện của việc trẻ em tự do và thoải mái trong việc chia sẻ cảm xúc của mình.
Để phát triển kỹ năng này, cha mẹ nên thường xuyên thể hiện cảm xúc của mình, như “Mẹ cảm thấy rất chán khi tìm mãi mà không thấy chìa khóa,” hoặc “Mẹ cảm thấy mệt mỏi khi nghĩ về những công việc phải hoàn thành trong ngày hôm nay.” Việc này giúp trẻ em nhận ra rằng việc thảo luận về cảm xúc là điều bình thường, và giúp chúng tự nhiên hơn trong việc làm điều tương tự.
Luôn bình tĩnh
Trẻ em có chỉ số cảm xúc (EQ) cao thường biết cách xử lý những tình huống gây thất vọng một cách bình tĩnh, thể hiện sự trưởng thành về mặt cảm xúc.
Hãy lấy ví dụ sau đây:
Khi chuyến dã ngoại ngoài trời bất ngờ bị hủy bỏ do trời mưa, thay vì để cảm xúc tiêu cực chi phối, trẻ em sẽ bình tĩnh đối mặt và chấp nhận sự thay đổi: “Ồ, trời đang mưa, chúng ta hoàn toàn có thể tổ chức một buổi dã ngoại trong nhà”.
Để xây dựng kỹ năng này cho trẻ, cha mẹ cần làm gương bằng cách xử lý linh hoạt và bình tĩnh trong mọi tình huống. Cha mẹ có thể gợi ý cho con cách giải quyết vấn đề bằng câu hỏi: “Nếu không thể làm theo cách này, chúng ta có thể làm gì khác?”.
Biết lắng nghe
Trẻ em có khả năng nhận biết cảm xúc tinh tế có thể phát hiện ra những dấu hiệu mà người khác có thể không nhận ra. Khi cha mẹ chia sẻ về một ngày của họ, trẻ sẽ lắng nghe một cách chăm chú và bày tỏ sự thấu hiểu về cảm xúc.
Để phát triển kỹ năng này cho trẻ, khi trẻ muốn kể một câu chuyện, cha mẹ nên dành toàn bộ sự chú ý cho trẻ. Hãy giao tiếp bằng ánh mắt, tạm dừng mọi hoạt động khác và lắng nghe trẻ một cách chăm chú. Hãy suy ngẫm và lặp lại những gì trẻ nói để trẻ cảm nhận được rằng cha mẹ đang thực sự lắng nghe và hiểu mình.
Tự điều chỉnh cảm xúc
Hãy tưởng tượng một tình huống: con bạn đang tham gia một trò chơi nhưng không may thua cuộc. Thay vì để bản thân bị lấn át bởi sự thất vọng, trẻ em có khả năng tự điều chỉnh cảm xúc sẽ thực hiện những hành động như hít thở sâu để giữ bình tĩnh và quay trở lại với suy nghĩ tích cực. Điều này cho thấy trẻ có khả năng giữ được sự bình tĩnh ngay cả khi đối mặt với sự thất vọng.
Để giúp trẻ phát triển kỹ năng này, cha mẹ có thể dạy trẻ cách kiểm soát những phản ứng giận giữ nhỏ như la hét hoặc phản ứng quá mức. Cha mẹ cũng có thể giới thiệu cho trẻ mẹo “tạm dừng và thở”, dạy trẻ cách thực hiện hành động như hít một hơi thật sâu hoặc đếm đến 10 trong những thời điểm khó khăn.
