1. Quan niệm về trái cây “nóng” và “mát”
Trái cây nóng hay mát chủ yếu là do hàm lượng đường trong quả.
Trong Đông y, thực phẩm nói chung và trái cây nói riêng được phân loại dựa trên tính “nóng” (nhiệt), “mát” (hàn), “ấm” (ôn) hoặc “bình” (trung tính) của chúng. Việc phân loại này dựa trên tác động của thực phẩm lên cơ thể sau khi tiêu thụ. Trái cây có tính “mát” thường giúp thanh nhiệt, giải độc, trong khi trái cây có tính “nóng” có thể làm tăng sinh nhiệt, gây ra các phản ứng không mong muốn khi cơ thể nóng.
Mặc dù quan niệm này không hoàn toàn dựa trên khoa học dinh dưỡng hiện đại về hàm lượng calo hay đường nhưng nó lại phản ánh những trải nghiệm thực tế về tác động của thực phẩm lên cơ thể trong các điều kiện khí hậu khác nhau. Đặc biệt vào mùa hè, khi nhiệt độ môi trường cao, việc tiêu thụ quá nhiều thực phẩm “nóng” có thể làm mất cân bằng nhiệt, gây ra các vấn đề sức khỏe.
Một số loại trái cây thường được cho là có tác dụng làm nóng cơ thể, nhưng nhìn chung, đó là vấn đề về mức độ và sự nhạy cảm của từng cá nhân, chứ không phải là hoàn toàn tránh chúng vào mùa hè. Tập trung vào việc bổ sung đủ nước và chọn các loại trái cây có tính mát có thể giúp kiểm soát nhiệt độ cơ thể trong thời tiết nóng.
2. Một số loại trái cây “nóng” nên hạn chế vào mùa hè
2.1. Quả vải
Vải là loại quả đặc trưng của mùa hè, với hương vị ngọt ngào và mọng nước hấp dẫn. Tuy nhiên, vải được xếp vào nhóm trái cây có tính “đại nhiệt”. Lý do chính là hàm lượng đường trong vải rất cao. Khi ăn quá nhiều vải, lượng đường lớn này sẽ nhanh chóng đi vào máu, gây tăng đường huyết đột ngột.
Điều này không chỉ không tốt cho người mắc bệnh đái tháo đường mà còn có thể khiến cơ thể sinh nhiệt, dẫn đến cảm giác nóng bức, khó chịu, dễ nổi mụn nhọt, rôm sảy hoặc nhiệt miệng.
Lời khuyên: Theo các chuyên gia dinh dưỡng và bác sĩ, nên ăn vải với lượng vừa phải, người lớn bình thường ăn từ 5 – 10 quả vải mỗi ngày là giới hạn hợp lý; người mắc bệnh đái tháo đường nên giảm lượng ăn xuống khoảng 6 – 8 quả vải mỗi ngày.
2.2. Quả nhãn
Tương tự như vải, nhãn cũng là loại quả được yêu thích vào mùa hè với vị ngọt đậm đà và mùi thơm đặc trưng. Tuy nhiên, nhãn cũng được coi là trái cây có tính “nhiệt” cao. Hàm lượng đường trong nhãn cũng rất lớn, thậm chí còn cao hơn một số loại trái cây khác. Việc ăn nhiều nhãn có thể gây ra tình trạng nóng trong, phát ban, mụn nhọt và có thể làm trầm trọng thêm các vấn đề da liễu sẵn có. Đối với phụ nữ mang thai, ăn quá nhiều nhãn có thể gây nóng trong và có nguy cơ ảnh hưởng đến sức khỏe thai kỳ.
Theo các nghiên cứu và quan điểm khoa học, giống như vải, vấn đề chính của nhãn là hàm lượng đường cao. Lượng đường này khi được chuyển hóa nhanh chóng có thể gây ra cảm giác “nóng” và các phản ứng phụ ở những người nhạy cảm.
Lời khuyên: Đối với người khỏe mạnh bình thường nên ăn khoảng 200 – 300 g nhãn (20 quả nhãn) mỗi ngày. Lượng này có thể cung cấp đủ dưỡng chất cần thiết mà không gây ra tình trạng nóng trong hay các vấn đề khác. Đối với người lớn tuổi, người dễ bị nổi mụn hoặc có cơ địa nóng, phụ nữ mang thai, hoặc người mắc bệnh nền (như đái tháo đường, tăng huyết áp, béo phì) nên hạn chế hơn, tối đa khoảng 10 quả nhãn mỗi ngày. Thậm chí, một số trường hợp cần tham khảo ý kiến bác sĩ để đảm bảo an toàn.
2.3. Quả xoài
Để tránh các triệu chứng “nóng trong” nên ăn các loại trái cây này với lượng vừa phải
Xoài chín có hương vị thơm ngon, ngọt lịm và là món khoái khẩu của nhiều người vào mùa hè. Tuy nhiên, xoài cũng được xếp vào nhóm trái cây có tính “nhiệt”. Một số người sau khi ăn xoài, đặc biệt là xoài chín với số lượng lớn, thường gặp phải tình trạng nổi mụn, nóng trong, hoặc thậm chí là dị ứng. Điều này có thể liên quan đến hàm lượng đường và một số hợp chất hữu cơ trong xoài có thể gây phản ứng ở những người nhạy cảm.
Theo các nghiên cứu và quan điểm khoa học, xoài chứa nhiều đường tự nhiên và một số hợp chất như urushiol (có trong nhựa xoài), có thể gây dị ứng ở một số người, biểu hiện bằng phát ban quanh miệng. Ngoài ra, các vitamin nhóm B trong xoài cũng có thể thúc đẩy quá trình trao đổi chất, góp phần tạo cảm giác “nóng”.
Lời khuyên: Nên ăn xoài chín với lượng vừa phải. Để tránh cảm giác “nóng trong”, tốt nhất nên giới hạn lượng ăn khoảng 330 g (tương đương khoảng 2 cốc hay một quả) mỗi ngày. Những người có cơ địa dễ nổi mụn hoặc dị ứng nên cẩn trọng khi ăn xoài.
2.4. Quả sầu riêng
Sầu riêng được mệnh danh là “vua của các loại trái cây” với hương vị độc đáo và nồng nàn. Tuy nhiên, sầu riêng là loại quả có tính “đại nhiệt” rất cao. Hàm lượng calo và đường trong sầu riêng cực kỳ lớn. Ăn nhiều sầu riêng có thể gây nóng bứt rứt, tăng huyết áp, đầy bụng, khó tiêu, và đặc biệt là dễ nổi mụn trứng cá nghiêm trọng. Đối với những người có tiền sử bệnh tim mạch, tăng huyết áp, đái tháo đường, hoặc đang bị nóng trong, việc ăn sầu riêng cần được cân nhắc kỹ lưỡng hoặc tránh hoàn toàn.
Theo các nghiên cứu và quan điểm khoa học, sầu riêng có lượng calo và đường lớn này khi đi vào cơ thể sẽ sản sinh ra nhiều nhiệt lượng trong quá trình chuyển hóa, gây cảm giác nóng bức.
Lời khuyên: Để tránh bị “nóng” khi ăn sầu riêng, tốt nhất nên tiêu thụ với lượng vừa phải, không ăn quá 1 – 2 múi sầu riêng cỡ vừa mỗi ngày. Việc ăn quá nhiều, đặc biệt là sầu riêng rất chín, có thể dẫn đến cảm giác nóng trong người, đau họng hoặc các khó chịu khác và tránh kết hợp với rượu bia hoặc các thực phẩm có tính nóng khác.
2.5. Quả mít
Mít là loại trái cây có mùi thơm đặc trưng, vị ngọt đậm và múi to mọng, rất được ưa chuộng. Tuy nhiên, mít cũng là loại quả có tính “nhiệt”. Mít chứa nhiều đường và năng lượng, khi ăn quá nhiều có thể gây nóng trong, khó tiêu, đầy bụng, dễ gây nổi mụn nhọt, đặc biệt là ở những người có cơ địa nóng hoặc gan kém.
Theo các nghiên cứu và quan điểm khoa học, hàm lượng đường cao trong mít là nguyên nhân chính gây ra cảm giác nóng trong và có thể làm tăng đường huyết. Ngoài ra, chất xơ không hòa tan trong mít cũng có thể gây khó tiêu nếu ăn quá nhiều, đặc biệt là đối với hệ tiêu hóa nhạy cảm.
Lời khuyên: Nên ăn mít với lượng vừa phải, không ăn quá nhiều trong một lần, chỉ nên ăn từ 3 – 4 múi mít đối với những người dễ bị nóng trong, nổi mụn, hoặc có vấn đề về tiêu hóa.
