Trong kỷ nguyên số, việc đồng ý với điều khoản dịch vụ đã trở thành một thao tác quen thuộc, thậm chí mang tính “phản xạ” với người dùng Internet. Chỉ một cú chạm để tiếp tục sử dụng ứng dụng, rất ít người dừng lại để đọc kỹ những dòng chữ dài hàng chục trang. Câu hỏi đặt ra là: Với một nền tảng có mức độ phổ biến hàng đầu tại Việt Nam như Zalo, người dùng có thật sự hiểu mình đang đồng ý điều gì?
Khảo sát cho thấy, nhiều người dùng Zalo thừa nhận họ không đọc toàn bộ điều khoản dịch vụ. Lý do phổ biến nhất là nội dung quá dài, nhiều thuật ngữ pháp lý khó hiểu và không có lựa chọn thay thế nếu muốn tiếp tục sử dụng ứng dụng. Trong bối cảnh Zalo được xem là công cụ liên lạc gần như “mặc định” trong công việc, học tập và đời sống hằng ngày, việc từ chối chấp nhận điều khoản gần như không khả thi.
Thời gian gần đây, Zalo đã có một số điều chỉnh liên quan đến điều khoản sử dụng và chính sách dữ liệu, trong đó làm rõ hơn phạm vi thu thập thông tin, cách thức xử lý dữ liệu và quyền của người dùng. Tuy nhiên, những cập nhật này chủ yếu được thể hiện dưới dạng thông báo kỹ thuật, ít được diễn giải theo cách dễ tiếp cận với người dùng phổ thông, khiến không ít người bấm “đồng ý” mà không thực sự nắm rõ nội dung thay đổi.
Khi “đồng ý cho xong” trở thành phản xạ
Ghi nhận từ đa số người dùng cho thấy tâm lý “đồng ý cho xong” khá phổ biến. Không ít người cho biết sử dụng Zalo chủ yếu vì phục vụ công việc, liên lạc với cơ quan, đối tác hoặc kết nối với nhà trường, phụ huynh học sinh, nên buộc phải chấp nhận điều khoản để không bị gián đoạn kết nối.
Anh Lê Hiếu (nhân viên văn phòng tại Hà Nội) cho biết anh gần như chưa từng đọc toàn bộ điều khoản dịch vụ của các ứng dụng nhắn tin. “Điều khoản thường rất dài, toàn thuật ngữ pháp lý. Quan trọng hơn là nếu không đồng ý thì cũng không dùng được, nên tôi thường bấm cho qua để tiếp tục công việc”, anh Hiếu nói.
Chị Thuý Nga (Kim Giang, Hà Nội) thừa nhận dù có lo ngại về quyền riêng tư, chị vẫn phải tiếp tục sử dụng Zalo vì tính tiện lợi: “Gia đình, khách hàng, đối tác đều dùng Zalo. Nếu mình không dùng thì gần như bị ‘ra rìa’ trong liên lạc”.
Là một người làm việc trong lĩnh vực truyền thông, chị Huyền Thanh (Linh Đàm, Hà Nội) chia sẻ: “Không chỉ Zalo, khi tải các ứng dụng mạng xã hội về để dùng tôi hầu như tích đồng ý để việc sử dụng được nhanh chóng chứ không đọc kỹ. Dùng thường là do yêu cầu công việc, nên có đọc rồi chưa thuận cũng vẫn phải đồng ý.”
Trên các trang mạng xã hội như Facebook, Threads, nhiều người dùng cho biết việc bấm đồng ý đã trở thành phản xạ quen thuộc. Nhiều ý kiến cho rằng Zalo vẫn được ưu tiên vì dễ dùng, quen thuộc với gia đình và đồng nghiệp, ngay cả khi người dùng có những băn khoăn nhất định về điều khoản hay quyền riêng tư. Sự tiện lợi, trong trường hợp này, đang được đặt cao hơn việc tìm hiểu kỹ các cam kết pháp lý.
Nhìn rộng hơn, câu chuyện điều khoản dịch vụ của Zalo không phải trường hợp cá biệt, mà phản ánh thói quen chung của người dùng Internet tại Việt Nam. Khi một nền tảng trở thành hạ tầng giao tiếp thiết yếu, quyền lựa chọn của người dùng dường như bị thu hẹp, còn việc đọc và hiểu điều khoản để đảm bảo quyền lợi cho chính người dùng lại trở thành bước dễ bị bỏ qua nhất.
